ƯỚC ĐẠC ( Phần 02 )

TÌM CHIỀU CAO

Phương pháp 1:
Nếu chúng ta cắm một cây gậy thì mặt trời sẽ tạo cho cả vật cần ước đạt và cây
gậy những cái bóng trên mặt đất. Gọi H là chiều cao của vật cần ước đạt, h là
chiều cao cây gậy, D là chiều dài của bóng vật cần ước đạt và d là chiều dài
bóng gậy thì ta có công thức tìm chiều cao H = h * D / d




Phương pháp 2:
Cắm gậy cách vật cần ước đạt một khoảng cách, lùi lại và nằm
xuống ngắm sao cho ngọn cây trùng với đỉnh của gậy. Xê dịch gậy hay vị trí nằm
tùy ý. Công thức được tính với H là chiều cao cần tìm, h là chiều cao đã biết
của gậy, D và O là khoảng cách đo được từ vật cần ước đạt và gậy đến vị trí ngắm
sẽ là H = h * D / O



Phương pháp 3:
Gần như phương pháp trên nhưng chỉ có cách tính h là thay
đổi còn D và O đã được ấn định trước với tỷ lệ 20 và 2; điều này có nghĩa là ta
có thể dùng bước chân hay dùng gậy. . . mà không lệ thuộc vào một dụng cụ đo đạt
nào. Vậy H = h * 10



Phương pháp 4:
Đặt cạnh vật cần ước đạt một gậy đã biết chiều cao. Đứng một
khoảng xa, đưa thẳng tay ra trên tay cầm một vật mẫu (cây bút chẳng hạn), nheo
mắt nhắm để cho vật mẫu trùng với gậy chuẩn rồi lần lượt nâng tay lên cho đến
hết chiều cao muốn tìm. Gọi X là số lần nâng tay thì chiều cao H của vật cần ước
đạt dựa trên chiều cao h của gậy được tính sẽ là H = h * X
Sai số sẽ không
đáng kể khi ta đứng càng xa, trong hình thì chiều cao trụ điện bằng 4 lần chiều
cao gậy cắm bên cạnh.



Phương pháp 5:
Gấp miếng giấy hình vuông theo đường chéo để thành một tam
giác vuông cân, xuyên một đinh ở một góc nhọn và cột một dây dọi ở góc vuông để
khi ta cầm cây đinh thì cạnh còn lại của tam giác sẽ song song với mặt đất (xem
hình). Thay đổi vị trí để có thể nhìn thấy ngọn cây qua đường chéo; gọi A là
khoảng cách từ chỗ đứng đến cây, h là chiều cao từ mặt đất đến mắt thì ta có
chiều cao H là: H = A h


Phương pháp 6:
Đặt một thau nước hay gương soi dưới đất rồi lựa vị trí đứng
để có thể thấy được đỉnh vật muốn ước đạt. Gọi H là chiều cao cần tìm, h là
khoảng cách từ mặt đất đến mắt, D và O là khoảng cách từ vật cần ước đạt và từ
người ước đạt đến chậu nước. Công thức sẽ là: H = h * / O


TÌM BỀ RỘNG

Phương pháp 1:
Chọn một vật đích bên kia sông, ở bên
này ta cắm cọc số 1 đối diện với vật đích; gọi đây là D là khoảng cách cần tìm.
Từ cọc này ta cắm cọc số 2 dọc bờ sông thẳng góc với đường D; rồi từ cọc số 2 ta
lại cắm cọc số 3 thẳng góc với đường nối cọc 1 và cọc 2, gọi đường nối cọc 2 và
3 là d. ( Cách tạo thành một góc vuông xin xem phần sau). Đứng từ cọc số 3 ta
ngắm vật đích bên kia sông, đường ngắm này cắt đường nối cọc 1 và 2 tại ví trí
số 4 và chia đường này thành 2 đoạn A và B. Công thức tìm bề rộng ở phương pháp
này là D = d * A / B



Phương pháp 2:
Ở bờ sông bên này đối diện với vật chuẩn bên kia sông ta cắm
2 cọc A và B thẳng hàng với vật chuẩn, từ 2 cọc A và B vẽ 2 đường song song
thẳng góc với đường AB; trên 2 đường này ta lại cắm 2 cọc C và D cũng thẳng hàng
với vật chuẩn bên kia sông. Công thức tính bề rộng dòng sông (D) kể từ vật chuẩn
đến cọc đầu tiên sẽ là D = (AB x AC) / (BD – AC)



Phương pháp 3:
Chọn một vật chuẩn bên kia sông, đứng thẳng người rồi từ từ
kéo vành mũ xuống ngang tầm mắt cho đến khi thấy chân vật chuẩn chạm vành mũ thì
dừng lại; xoay người về bên này bờ sông cho đến khi vành mũ chạm một điểm nào đó
trên mặt đất. Khoảng cách từ chỗ đứng đến điểm chạm này là khoảng cách bề rộng
cần tìm. Đó là D = D’



TẠO GÓC VUÔNG TRÊN MẶT ĐẤT
Phương pháp 1 (dùng dây)
Gấp đôi một sợi
dây rồi đặt 2 đầu dây tại A và B, căng sợi dây để điểm giữa nằm tại C, làm dấu
tại C. Giữ sợi dây tại A rồi thẳng sợi dây để đầu B đến tại vị trí D với 3 điểm
ACD thẳng hàng; nối BD để có góc vuông ABD.

Phương pháp 2:
Với công thức bình phương cạnh huyền bằng tổng bình phương
hai cạnh góc vuông thì chúng ta có thể vẽ một góc vuông bằng cách thiết kế một
tam giác vuông với tỷ lệ 3,4,5 trong đó 5 là cạnh huyền, 3 và 4 là 2 cạnh góc
vuông.
Cách thực hiện:
-Đo chính xác một đoạn AB = 60 cm kể từ A
rồi tạo 2 que có chiều dài 80 cm và 100 cm; cố định một đầu que 80 cm tại A và
đầu que 100 cm tại B, di chuyển 2 đầu còn lại cho trùng nhau tại C. Nối AC để có
góc vuông BAC.
-Chia một sợi dây dài thành 12 đoạn bằng nhau, áp dụng công
thức 345 để tạo góc vuông.